Fren Merkezi Nedir? Tamiri Nasıl Yapılır? 

Frenleme aracımız için olmazsa olmaz bir özelliktir. Gaza basıp güzelce hızlanırken karşımıza çıkan olumsuz bir durumda anında “durma” isteğimizi yalnızca bilindik olan fren balataları karşılamıyor. Arka planda bulunan daha işlevsel ve kilit parçalar var. Bunlardan en önemlisi de fren merkezidir. Peki, nedir bu fren merkezi, ne işe yarar?

Fren merkezi nedir?

Diğer bilinen adı ile de fren silindiri. Frenleme aşamasında tepkimenize istinaden oluşan kuvveti aktaran en önemli parçaların başında gelir. Fren silindiri olmadan aracı durduramazsınız. Aracı durdurabilmek için çok önemli bir rolü olan bu parçanın arıza durumlarına değinmeden önce ne işe yaradığını tam olarak anlayalım, arıza belirtilerine daha sonra değinelim.

Fren merkezi ne işe yarar? 

Fren merkezi frenlemenin miktarını belirler. 100 km hızla giderken karşımıza bir köpek çıktığında durmak istediğimiz zamanla, şehir içinde kırmızı ışığı gördüğümüzde yavaşlayarak durmak istediğimiz zaman arasında fark vardır değil mi? Tabi ki bu farkı araç sürücüsü belirler. Ani bir şekilde fren pedalına basarak aracın durmasını isteriz ya da hafif bir basınç uygulayarak yavaşça süzülerek durmasını bekleriz. Bizim fren pedalına uyguladığımız basınca istinaden oluşan gücü fren merkezi hidrolik basınca dönüştürür ve oluşan bu basınç eğer disk tipi frenleme kullanılıyorsa kalipere, kampanalı frenleme tipi kullanıyorsa da fren silindirine göndererek balatanın ne oranda sıkması gerektiğini belirler. Bu sayede de araç sizin istediğiniz oranda tamamen durur ya da yavaşlar. Fren merkezinin madde madde görevlerini sıralayacak olursa şu şekilde kategorize edebiliriz, Fren hattında hidrolik basınç oluşumunu gerçekleştirir. 

Fren balatalarında seviye azalması durumunda basıncı arttırır ve durma işlemini gerçekleştirir. Basıncı arttırması demek fren hidrolik deposundaki seviyenin bir miktar azalması demektir. Orada bir eksilme görüyorsanız balatalarınız azalıyor olabilir. Ya da hidrolik özelliğini yitiriyordur. Bu nedenle de bir an önce seviyesini tamamlayıp kontrol ettirmelisiniz.

Oldukça sık hava değişimlerinde bir basınç farklılığı oluşur. Bu değişimler özellikle İç Anadolu bölgesinden daha yoğun bir şekilde görülebilir. Frenlemelerin bu ısı değişiminden etkilenmemesi için rezervuar deposu ile absorbe eder ve bunu araca yansıtmaz.

Frenleme sonrasında talebimize yanıt gelip aracımızı istediğimiz oranda yavaşlattığımız ya da durdurduğumuz anların akabinde tekrar hareket isteğimizde fren merkezi bu kez hidrolik basıncı hızlı bir şekilde düşürür ve frenlemeyi engelleyerek aracın hareketine olanak sağlar.

Fren merkezi yaptığı bütün işlemleri iç kısmında bulunan 2 adet piston vasıtası ile gerçekleştirir. Bu pistonların yardımı ile iki ayrı şekilde frenleme sistemi elde edilmiş olur. Merkezin hemen üst kısmında fren hidrolik yağ deposu bulunur ve bu sayede sistemdeki yağ ihtiyacı pratik bir şekilde karşılanabilir. Frene bastığınızda hidroliği kullanıp basıncı arttırarak aracı durdurur, frenden ayağınızı çektiğinizde de hidroliği çekerek tekrar depoya konumlandırır ve aracın hareketine olanak sağlar.

Durma için hayati öneme sahip fren merkezinin işlevini tam olarak aktardığımıza göre şimdi de arıza belirtilerini, arızalanırsa başınıza gelebilecekleri irdeleyelim.


Fren merkezi arıza belirtileri nelerdir?

Fren merkezi arızası karşımıza çok yoğun olarak çıkmaz. Aracın kullanım şartlarına, modeline göre değişkenlik gösterir ve ortalama olarak 150.000-200.000 km aralığında arıza göstermektedir. Tabi ki bu rakamlar kullandığınız alana göre de farklılık gösterebilir. Örneğin aracınızla devamlı uzun yol yapıyorsanız frene çok sık basmayacağınız için ömrü uzayacaktır. Benzer şekilde durmadan şehir içi sıkışık trafikte araç kullanıyorsanız da frenleme sıklığınız artacağı için fren merkezinin ömründe eksi yönde bir değişim gözlemlenecektir. Fren merkezi arızalanmaya başladığı zaman bazı uyarılarla bunu araç sürücüsüne belli eder.

Fren merkezinin arıza belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz;

1– Fren pedalınıza bastığınızda geri bırakmayabilir: Aracın durmasını isteyip frenleme yaptığımız anda fren pedalına bastığımızda hidrolik yağın pistonları yardımı ile frenleme gerçekleşir. İşlem tamamlanınca piston geri itme yöntemi ile fren pedalını tekrar ileriye doğru fırlatacaktır.  Eğer fren merkezinde bir arıza varsa frene bastıktan sonra pedal geri gelmediği için ayağınızla onu tekrar yukarıya doğru kaldırmak zorunda kalabilirsiniz.

2- Fren hiç tutmayabilir: Hiç şüphe yok ki en istemediğimiz sonuç. Yukarıda anlattığımız çalışma mantığında pedalı geri çekerek eski yerine konumlandırabilirsiniz fakat bir de işin frenleme kısmı var. Frene bastığınızda oldukça yumuşak bir yapıda olabilir ve aracınız durmayabilir. Bunun nedeni fren merkezindeki bir arıza olmakla birlikte fren sistemindeki havanın sonucu da olabilir.

3- Frene basınca savurup çekme yapabilir: Frene basıp durmak istediğinizde her bir tekere eşit oranda basınç gönderilerek aracın durması ya da yavaşlaması sağlanır. Bu durum tabi ki sağlıklı çalışan bir fren merkezi için geçerlidir. Basınç farklılıkları oluşursa bir teker daha fazla durmaya çalışırken diğeri daha az durmaya çalışır. Bu da aracınızda arızalı yöne doğru çekme oluşmasına neden olacaktır. Bu arızaya fren merkezileri neden olabileceği gibi tıkalı fren hortumları da neden olabilmektedir.

4- Kirlenmiş fren hidroliğine dikkat edin: Kauçuk contalar belirli bir sürecin sonucunda aşınabilir, parçalanabilir. Contaların ana görevi içeride dolanan fren hidroliğinin dışarıya sızmasını önlemek, bunun dışında da dışarıdan girebilecek kir ve pisliklerin hidroliğin içine karışmasını engellemek. Contanın parçalanırsa görevini yerine getiremeyecektir. Bu durumda da fren hidroliğinde bir renk değişimi gözlemleyebilirsiniz. Rengi genellikle koyu kahverengi ya da siyah renge dönüşebilir. Bu durumda aracınızı yavaşlatmak için normalde bastığınızdan daha yoğun bir kuvvet uygulamak zorunda kalabilirsiniz. Aracınızın fren mesafesi mutlaka uzayacaktır.

5- Fren arıza lambanız yanabilir: Yeni nesil araçlarda arızanın görülmesi durumunda araç sürücüsünü bilgilendirmek maksadı ile gösterge panelindeki fren lambası yanacaktır.

Fren merkezi arızalanırsa ne olur?

Fren merkezinin arızalanması frenle ilgili aklınıza gelebilecek türlü sorunlara neden olmaktadır. Frene bastığınızda aracınızın hiç durmamasından, sağa sola çekmesine, fren pedalının takılı kalması, geri gelmemesi ya da geriye gitmemesine kadar pek çok arızaya neden olabilir.